Kryeminisitri i Kosovës Albin Kurti i ka dhënë intervistë gazetës londineze “The Independent” lidhur me zhvillimet e reja në Europë dhe Ballkan. Po e ribotojmë artikullin e shkruar nga për Anna Isaac
Anna Isaac, THE INDEPENDENT
Albin Kurti nuk dëshiron të flasë për luftë. Ai do të preferonte të bënte thirrje për investime të huaja dhe të fokusohej në diasporën kosovare në Londër.
Kurti u zgjodh si kryeministër i vendit në mars të vitit 2021 dhe ai dëshiron të vë në pah rritjen e shëndoshë ekonomike; shkallën e saj relativisht të lartë të vaksinimit në krahasim me shtetet e tjera të Ballkanit; dhe gjykatën e re komerciale e cila synon të nxisë investitorët tek ky shtet i vogël.
Megjithatë, invadimi i Ukrainës nga ana e Rusisë i ka dhënë urgjencë të re ndjenjës së pasigurisë së Kosovës dhe përpjekjes për t’iu bashkuar paktit transatlantik të mbrojtjes, NATO-s.
“Ne do të donim t’i bashkohemi NATO-s sa më parë që të jetë e mundur”, thotë z. Kurti, duke lëvizur përpara si shenjë theksi të shtuar. Udhëheqësi politik ka shfrytëzuar takimet me zyrtarët britanikë në Londër këtë javë për të shtruar rastin për anëtarësim.
Në foto: Kryeministri Albin Kurti në panelin për drejtësinë tranzicionale, Konferenca e Sigurisë MSC 2022, Mynih
Brexit-i nuk i ka prishur lidhjet e ngushta mes Prishtinës dhe Londrës, thonë zyrtarët nga të dyja palët. Diplomatët dhe personeli ushtarak britanik nuk e kanë harruar se mes bisedave për zonën e ndalim-fluturimit në Ukrainë që po nxitë Luftën e Tretë Botërore, një incident në aeroportin e kryeqytetit të Kosovës në vitin 1999, konsiderohet si moment historik kur forcat ruse dhe ato të NATO-s ishin shumë afër të ndesheshin njëra me tjetrën.
Megjithatë, pavarësisht ndërhyrjeve historike të NATO-s në Ballkanin Perëndimor, Kosova nuk duket që në të ardhmen e afërt do të bëhet pjesë e paktit të mbrojtjes. Katër vende anëtare si Spanja, Rumania, Greqia dhe Sllovakia nuk e njohin Kosovën si shtet të pavarur. Deri sa mbi 100 shtete e njohin atë, Kosova nuk është anëtare e Kombeve të Bashkuara, si rezultat i bllokimit nga Rusia.
Megjithatë, kjo nuk i ka ndaluar krahasimet historike ndërmjet Ukrainës dhe Kosovës nga politikanët. Kryeministri britanik, Boris Johnson, i ka krahasuar sulmet në Ukrainë me mizoritë serbe të kryera në Sarajevë në vitet e 90-ta.
Është një paralele që pak kush në Ballkanin Perëndimor nuk e kishte vënë re, të paktën jo vetë Kurti. Ai ishte aktivist politik përpara se të garonte në zgjedhje, nuk luftoi në konfliktin që përfshiu Ballkanin Perëndimor pas shpërbërjes së Jugosllavisë, ai ishte burgosur, dhe sipas burimeve pranë tij i torturuar në Serbi.
“Duket sikur këtu kemi të bëjmë me një “Sarajevë” të re. Ne jemi duke e parë rrethimin e kryeqytetit [në Ukrainë]”, thotë ai.
Kosovarët nuk shohin vetëm një ekran televiziv kur e shikojnë Ukrainën: ato u kujtojnë ashpër përvojat e tyre të së kaluarës së afërt, thotë Kurti, kur Serbia kreu masakra dhe dëbime masive të shqiptarëve të Kosovës dhe ushtroi dhunë në të gjithë Ballkanin Perëndimor.
Frika për të moshuarit dhe fëmijët bëhet intensive: “Jo vetëm çdo ditë, por çdo orë, mbase edhe çdo minutë. Dhe ajo masë e ankthit përkeqëson qenien dhe integritetin tuaj. Shndërroheni në të vdekur për së gjalli, e konsideroni veten tashmë të vdekur”, thotë ai.
Të shohësh një vend të gdhendur në një hartë të shfaqur nga presidenti i Bjellorusisë, Alexander Lukashenko, të martën, së bashku me bombardimet e fundit të Kharkiv në Ukrainë, i kanë dhënë pamje të qartë Kurtit lidhur me atë që e pret Kievin.
“Kur një fuqi më e madhe veriore dëshiron të të frikësojë dhe të të zhdukë. Unë shoh që po ndodhë gjenocid, ku ata shohin një territor pa ty. Kjo është ajo që po ndodh në Ukrainë”, thotë ai.
“Ky invazion rus, ky agresion ushtarak nuk është më politik. Është gjenocid.”
Taktikat e pushtimit janë të informuara nga një kombinim i errët i logjistikës dhe demografisë, shton ai.
Por më shumë se se natyra e luftës, mjetet janë gjithashtu shqetësuese për Kosovën, thotë z. Kurti. Vendi i tij mund të shohë disa nga të njëjtat tanke të prodhuara nga Rusia në kufirin e tij. Vjeshtën e kaluar, pati një grumbullim trupash, tankesh dhe avionësh luftarakë MiG, një përshkallëzim për një debat që përfshinte targat me Serbinë.
Në aspektin politik dhe ekonomik, Serbia ka lidhje të ngushta me Rusinë. Kjo po ashtu do të thotë se siç duket Moska nuk do t’u shpëtojë dëmeve ekonomike nga sanksionet, diçka për të cilën Kosova ka frikë se mund t’i ngurtësojë zemrat në kufirin e saj verior.
Serbia refuzoi të vendosë sanksione pas invadimit të Ukrainës, duke mos qenë kështu në linjë me shtetet e tjera evropiane. Presidenti i saj, Aleksandar Vuçiq, sugjeroi se ky hap ishte shpagim për mbështetjen e Rusisë në bllokimin e Kosovës nga anëtarësimi në OKB.
Z. Kurti dhe kolegët e tij politikanë kosovarë shohin gjithashtu paralele mes retorikëssë presidentit Putin dhe historisë së shtrembëruar, e cila sugjeron përgjegjësi për të mbrojtur “rusët etnikë”, dhe argumentevetë përdorura nga Serbia në lidhje me pakicën etnike serbe që jeton në Kosovë. Serbia gjithashtu pretendoi pronësinë historike dhe kulturore të Kosovës si bazë për zhdukjen e shqiptarëve të Kosovës në vitet 1990.
“Ata nuk i pranojnë krimet e së kaluarës. Në të njëjtën kohë ata kanë larmi shumë të fortë dhe të gjerë lidhjesh me Rusinë, prandaj sigurisht që ne jemi shumë vigjilentë dhe të shqetësuar, por nuk kemi frikë”, thotë Kurti.
Megjithatë, Kosova, e vetme nuk mund ta menaxhojë atë që ai beson se është kërcënim në rritje e sipër: “Unë gjithashtu insistoj që NATO të jetë shumë më vigjilente se sa është tashmë,” thotë kryeministri.
Kosova është “në rrezik”, sepse Putini po i mbyll rrugët e tij të arratisjes për deeskalim, thotë Kurti. Atij i duhet të ecë përpara në vend që të kërkojë paqen për të siguruar të ardhmen e tij politike, thotë Kurti.
Kosova frikësohet se në vend që të hapë vetë front të ri ushtarak, nëpërmjet Moldavisë apo shteteve baltike, Putini ka më shumë gjasa të përdorë Serbinë si mjet, dhe të shfrytëzojë ushtrinë e saj për zgjerim në Ballkanin Perëndimor. Kjo mund të jetë mënyra për të bartur jashtë përpjekjet e Moskës për të rritur territorin, pohon Kurti.
Për tani, shteti me rreth dy milionë qytetarë, është i kufizuar në atë që mund të bëjë përballë agresionit rus në fqinjësinë e tij të tensionuar. Ka nevojë për miq dhe aleatë që kanë parasysh historinë, dhe potencialisht një të ardhme më pak e sigurt, thotë Kurti:“Përvoja ka treguar se autokracitë [rriten] shumë më shpejt sesa demokracitë. Kjo është arsyeja pse unë vërtetë e mirëpres vendimin e Bundestagut gjerman të dielën, për të pasur pikëpamje krejtësisht tjetër për sigurinë dhe mbrojtjen, për mirëqenien, të drejtat dhe liritë evropiane.
“Dua të shoh vendet e tjera brenda BE-së dhe NATO-s duke e marrë situatën shumë seriozisht dhe duke bërë një hap përpara.”
Të paktën 10 njerëz janë vrarë dhe 48 të tjerë janë plagosur nga një sulm i madh rus me dronë dhe raketa në kryeqytetin e Ukrainës mëngjesin e së enjtes, njoftuan autoritetet lokale.
Rusia e kreu këtë sulm të madh në një kohë kur përpjekjet e udhëhequra nga Shtetet e Bashkuara për t’i dhënë fund luftës mbi trivjeçare po hasin vështirësi.
Dy fëmijë janë në mesin e të vrarëve, tha ministri i Brendshëm i Ukrainës, Ihor Klymenko.
Numri i viktimave pritet të rritet teksa ekipet për shpëtim po punojnë në vendngjarje për t’i nxjerrë njerëzit e mbetur nën rrënoja.
“Rusia i zgjedh raketat balistike në vend të tryezës së bisedimeve”, tha presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, në një postim në X pas sulmit.
“Ne presim reagim nga të gjithë ata që kanë bërë thirrje për paqe nga e gjithë bota, por që sot gjithnjë e më shpesh po heshtin në vend se të mbajnë qëndrim parimor”, theksoi Zelensky.
Rusia përdori dronë mashtrues, raketa lundruese dhe raketa balistike, tha Tymur Tkachenko, kreu i administratës së qytetit të Kievit.
Të paktën 20 zona në shtatë rajone të Kievit u goditën. Pothuajse 100 ndërtesa u dëmtuan, përfshirë një qendër tregtare në qendër të qytetit, dhe mijëra dritare u thyen, tha ai.
Sulmet ruse goditën pjesën qendrore të Kievit, një nga rastet e rralla që sulmet kanë depërtuar thellë brenda kryeqytetit ukrainas që prej fillimit të pushtimit në shkallë të plotë në shkurt 2022.
Sulmi i së enjtes është sulmi i pari i madh dhe i kombinuar me dronë dhe raketa që Rusia e kryen në Kiev që prej takimit të presidentit amerikan, Donald Trump, me presidentin rus, Vladimir Putin, në Alaskë në fillim të këtij muaji, për të diskutuar përfundimin e luftës në Ukrainë.
Derisa dukej se përpjekjet diplomatike për t’i dhënë fund luftës morën vrull menjëherë pas atij takimi, pak hollësi janë bërë të ditura për hapat e mëtejshëm.
Liderët perëndimorë e kanë akuzuar Putinin se po i zvarrit përpjekjet për paqe dhe se po i shmangie bisedimet, ndërkohë që trupat ruse depërtojnë më thellë brenda Ukrainës.
Këtë javë, udhëheqësit ushtarakë ukrainas e pranuan se forcat ruse kanë depërtuar në rajonin e tetë të Ukrainës, në kërkim të kapjes së më shumë tokave.
Zelensky shpreson për sanksione më të ashpra amerikane për ta gjunjëzuar ekonominë ruse, nëse Putini nuk tregon seriozitet për përfundimin e luftës.
Ai i përsëriti ato kërkesa pas sulmit të së enjtes.
“Të gjitha afatet tashmë janë shkelur, dhjetëra mundësi për diplomaci janë shkatërruar”, tha Zelensky.
Trump u zemërua këtë javë me Putinin për zvarritjen e përgjigjes ndaj propozimit amerikan për bisedime të drejtpërdrejta për paqe me Zelenskyn.
Trump tha të premten se pret të vendosë për hapat e ardhshëm brenda dy javësh, nëse nuk caktohet datë për bisedimet e drejtpërdrejta.
Kur presidenti amerikan, Donald Trump, dhe homologu i tij rus, Vladimir Putin, të takohen këtë javë në Alaskë për të negociuar dhënien fund të luftës në Ukrainë, të shumtë janë ata që presin pakt. Ukrainasit nuk janë në mesin e tyre.
Pas më shumë se tre vjetësh luftë dhe bisedimeve për paqe që përfundonin ende pa nisur mirë, më pas ultimatumeve të papërfillshme, dhe mijëra të vdekurve, Ukraina tenton t’iu bëjë ballë trupave ushtarake ruse.
Optimizmi se do të ketë përparim në bisedimet në Alaskë, më 15 gusht, është shumë i zbehtë në Ukrainë – të paktën deri më tani.
“Nuk ka shumë për të shpresuar për ndonjë zhvillim pozitiv”, ka thënë një burrë në Kiev për televizionin Current Time.
“Mendoj se është fazë e re në zinxhirin e afateve kohore. Frikësohem se situata do të zvarritet kështu deri në fund të mandatit të presidentit aktual amerikan”.
Përpara takimit, Uashingtoni duket se ka nisur t’i përgatisë Kievin dhe Moskën për kompromise të mëdha, në mënyrë që të përfundojë lufta, pasi nënpresidenti amerikan, JD Vance, ka paralajmëruar se ka mundësi që të dyja palët do të mbesin të pakënaqura nga marrëveshja përfundimtare.
Rusia e ka injoruar vazhdimisht idenë e takimit me presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensly, duke thënë se diçka e tillë mund të ndodhë pasi palët të jenë gati për të nënshkruar marrëveshjen për paqe, dhe jo për një marrëveshje armëpushimi.
Por, ai moment duket shumë larg, për shkak të dallimeve të thella në qëndrime mes rusëve dhe ukrainasve në shumë aspekte, përfshirë territorin dhe sigurinë, pavarësisht tri rundeve të bisedimeve direkte në Turqi prej mesit të majit.
Putin e ka refuzuar propozimin e Zelenskyt për t’u takuar ballë për ballë, kur dy shtetet kanë zhvilluar rundin e parë të negociatave në Stamboll.
Ai ka thënë javën e kaluar se sërish e ka bindjen e njëjtë, dhe që nuk ka asgjë kundër takimit me Zelenskyn, por që fillimisht duhet të “krijohen disa kushte”, dhe që ato momentalisht janë “shumë larg”.
“Nuk pres asgjë nga takimi. Pres vetëm prej ushtrisë ukrainase”, ka thënë një grua në Kiev.
Bisedimet zhvillohen në një moment të rëndësishëm, pasi Trumpi duket se është shumë i zemëruar me Putinin. Presidenti rus, në anën tjetër, nuk duket se ka disponim që të heqë dorë prej synimeve fillestare.
Trump dhe Putin i kanë zhvilluar gjashtë biseda telefonike, ndërsa një zyrtar i lartë amerikan ka urdhëtuar në Moskë të paktën tri herë.
Vendimi për ta takuar Putinin ballë për ballë – diçka që paraardhësi i Trumpit, Joe Biden, e ka refuzuar me çdo kusht pas nisjes së luftës – reflekton bindjen e presidentit amerikan që marrëdhënia e tij me liderin rus do të rezultojë me marrëveshje për paqe të qëndrueshme.
Për Putinin, takimi me Trumpin – pa prezencën e Zelenskyt apo ndonjë zyrtari tjetër ukrainas – është fitore e vogël, dhe reflekton pozicionin e Putinit se Zelensky është lider jolegjitim dhe që marrëveshja për përfundim të luftës mund të arrihet vetëm me Shtetet e Bashkuara.
Udhëtimi në Shtetet e Bashkuara përbën një tjetër fitore për Putinin, ndaj të cilit ekziston fletarrestim i lëshuar nga Gjykata Ndërkombëtare Penale, nën dyshimet se ka kryer krime lufte.
Vetëm vendet anëtare të gjykatës janë të obliguara që ta ndalojnë atë, ndërsa administrata Trump ka qasje armiqësore ndaj tribunalit të Hagës.
Megjithatë, një grua ukrainase i ka thënë televizionit Current Time se ndonëse nuk pret përparim si rezultat i takimit, ndoshta Trump do të mund ta shtyjë Putinin në rrugën e paqes.
“Nuk pres më asgjë”, ka thënë ajo. “Por, në fakt shpresoj për diçka, edhe miqtë e mi njëjtë, që Trumpi do të bëjë diçka”.
Në një paralajmërim për Rusinë, presidenti amerikan, Donald Trump, tha më 1 gusht se ka urdhëruar ripozicionimin e dy nëndetëseve bërthamore amerikane, “bazuar në deklaratat shumë provokuese” të bëra nga ish-presidenti rus, Dmitry Medvedev.
Trump shkroi në Truth Social se bazuar në deklaratat “shumë provokuese” të bëra nga Medvedevi, ai ka urdhëruar “që dy nëndetëset bërthamore të pozicionohen në rajonet e përshtatshme, në rast se këto deklarata të pamenduara dhe nxitëse janë më tepër se fjalë”.
Presidenti amerikan shtoi se “fjalët kanë shumë rëndësi dhe shpesh mund të çojnë në pasoja të padëshiruara, dhe shpresoj që kjo të mos jetë një nga ato raste”.
Njoftimi i Trumpit për ripozicionimin e nëndetëseve – që kryejnë patrullime të rregullta në rajonet ku tensionet janë të larta – vjen në një moment delikat të raporteve të administratës së Trumpit me Moskën.
Trump ka thënë se i dërguari i tij i posaçëm, Steve Witkoff, po shkon në Rusi për të shtyrë Moskën që të pranojë një armëpushim në luftën me Ukrainën dhe ka kërcënuar me sanksione të reja ekonomike nëse nuk arrihen përparime.
Ai shkurtoi afatin prej 50 ditësh në 10 ditë – që palët të ndalin luftën – dhe ky afat pritet të skadojë javën e ardhshme.
Postimi për ripozicionimin e nëndetëses erdhi pasi Trump, në orët e hershme të mëngjesit të së enjtes, kishte shkruar se Medvedev është “ish-president i dështuar i Rusisë” dhe e kishte paralajmëruar që të kishte “kujdes me fjalët”.
Disa orë më vonë, Medvedev iu përgjigj, duke shkruar se “Rusia ka të drejtë në gjithçka dhe do të vazhdojë rrugën e saj”.
Medvedev ishte president i Rusisë nga viti 2008 deri në 2012, në periudhën kur Putini nuk mund të kandidonte për një mandat të dytë radhazi. Ai u tërhoq për t’i hapur rrugë Putinit që të kandidonte përsëri.
Tani, Medvedev është zëvendëskryetar i Këshillit Kombëtar të Sigurisë së Rusisë, të cilin e udhëheq Putini.
Medvedev njihet për deklaratat e tij provokuese dhe nxitëse që nga fillimi i luftës në Ukrainë në 2022.
Ai shpesh ka bërë kërcënime bërthamore dhe ka fyer udhëheqësit perëndimorë përmes postimeve në rrjetet sociale. Disa vëzhgues kanë argumentuar se me këtë retorikë, Medvedev po përpiqet të fitojë pikë politike pranë Putinit dhe ushtarakëve rusë.
Trump dhe Medvedev janë përplasur edhe në të kaluarën përmes postimeve në rrjetet sociale.
Më 15 korrik, pasi Trump njoftoi për planet për të furnizuar Ukrainën me më shumë armë përmes aleatëve të NATO-s dhe kërcënoi me tarifa shtesë ndaj Moskës, Medvedev shkroi në rrjetet sociale: “Trump lëshoi një ultimatum teatral ndaj Kremlinit. Bota u trondit, duke pritur pasojat. Evropa u zhgënjye. Rusia nuk u shqetësua”.
Ndërkaq, në fillim të kësaj jave, ai shkroi: “Trump po luan lojën e ultimatumeve me Rusinë: 50 ditë ose 10, duke shtuar: “Ai duhet të ketë parasysh dy gjëra. Nën një, Rusia nuk është Izraeli e as Irani. Dhe, nën dy, çdo ultimatum i ri është një kërcënim dhe një hap drejt luftës. Jo midis Rusisë dhe Ukrainës, por me vendin e tij”.