Rritja dyshifrore e inflacionit varfëroi shportën e konsumatorit dhe ngadalësoi aktivitetin ekonomik në vend.

Ky trend karakterizoi Kosovën pothuajse gjatë gjithë vitit 2022, por që pritet të stabilizohet apo të bjerë në vitin 2023, sipas institucioneve financiare.

Disa qytetarë të anketuar nga Radio Evropa e Lirë në Prishtinë thonë se situata e krijuar me rritjen e çmimeve i detyroi ata të heqin dorë nga disa produkte, ose t’i sigurojnë me vështirësi.

“Mishi është harruar, krejt rrallë e hiç”, thotë Feride Vokrri për REL.

Rritje çmimesh – në disa raste mbi 100% – kanë pësuar shumica e produkteve dhe shërbimeve – nga mishi, mielli, vaji deri te materialet ndërtimore, rryma, nafta.

“Një litër vaj ulliri 8 euro, për të tjerat nuk e di çfarë të them. Të gjitha shtrenjtë, të gjitha”, thotë Mihrije Osmani.

Për Namik Canhasin, rritja e çmimeve është po ashtu “jonormale”.

Patriot Maqastena, i cili punon si tregtar në Tregun e Gjelbër në Prishtinë, thotë se shitjet kanë rënë.

“Blerës ka më pak, disa çmime janë rritur pak më shumë, disa artikuj, jo të gjithë”, thotë ai.

Si gjetkë në botë, rritja e çmimeve ka nisur nga fundi i vitit 2021, si pasojë e çrregullimeve në zinxhirin e furnizimeve që ka shkaktuar pandemia e koronavirusit.

Çmimet kanë marrë hov më të madh kur Rusia ka nisur pushtimin e Ukrainës, në fund të shkurtit.

Të dhënat e Bankës Qendrore të Kosovës tregojnë se vendi do ta përmbyllë vitin me normë mesatare të inflacionit 12 për qind.

Paga mesatare e punonjësve, sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës, ishte rreth 480 euro.

Instituti për Hulumtime të Avancuara GAP, me seli në Prishtinë, publikoi në muajin nëntor një raport për ndikimin e inflacionit në ekonomitë familjare.

Blendi Hasaj, drejtor ekzekutiv i këtij instituti, jep më shumë hollësi në një intervistë për Radion Evropa e Lirë:

Në përpjekje për të zbutur ndikimin e inflacionit, Qeveria e Kosovës miratoi në muajin shtator një pako në vlerë prej 150 milionë eurosh.

Prej saj përfituan një numër qytetarësh, kryesisht familje me asistencë sociale dhe pensionistë.

Zyrtarë të Ministrisë së Financave të Kosovës nuk iu përgjigjën kërkesës së REL-it për të biseduar për këtë çështje.

Sipas Institutit GAP, autoritetet është dashur të marrin masa që do të mbështesnin edhe rritjen e prodhimit të brendshëm, meqë inflacioni në Kosovë është në masë të madhe i importuar.

Kosova importon shumicën e produkteve nga shtetet fqinje dhe ato të Bashkimit Evropian.

Nga Oda Ekonomike e Kosovës thonë, po ashtu, se masat e ndërmarra nga autoritetet nuk ishin të mjaftueshme.

Lulzim Rafuna, kryetar i kësaj ode, thotë për Radion Evropa e Lirë se Qeveria e Kosovës nuk ka vepruar sipas ligjeve në fuqi, përkatësisht nuk i ka rritur pagat në sektorin publik në përputhje me rritjen ekonomike.

Në sektorin publik në Kosovë janë të punësuar mbi 80.000 persona, me pagë mesatare bruto rreth 620 euro.

Vlerësimet e Bankës Qendrore të Kosovës për rritjen ekonomike në vitin 2022 janë më negative.

Nga 10 për qind sa ka qenë vitin e kaluar, këtë vit nuk pritet të kalojë 4 për qind.

Hasaj, nga Instituti GAP, thotë se inflacioni ndikon në aktivitetin ekonomik, sidomos në një vend si Kosova që nuk ka kapacitete të mëdha prodhuese.

Për vitin 2023, Banka Qendrore e Kosovës parasheh rënie të inflacionit.

Guvernatori i këtij institucioni, Fehmi Mehmeti, thotë:

“Pritjet tona janë që në gjashtëmujorin e dytë të vitit 2023 të kemi ulje të inflacionit deri në 6 për qind dhe kjo në masë të madhe do ta ndikojë aftësinë paguese të qytetarëve, që më pastaj do të ndikojë në rritjen e konsumit si komponent kryesor të rritjes ekonomike në vend”.

Edhe ekonomistët e huaj, që i citojnë disa media ndërkombëtare, presin që inflacioni të bjerë në vitin 2023.

Një arsye për këtë optimizëm është stabilizimi i zinxhirit të furnizimeve, ndonëse është vështirë të parashikohet me siguri se çfarë do të ndodhë në skenën gjeopolitike./REL

Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural njofton se fermeri Mehdi Bresilla nga fshati Llugaxhi i Komunës së Lipjanit po përgatit 200 tonelata speca të llojit somborka për t’i eksportuar për në shtetin e Suedisë.

Sipas ministrit Faton Peci prodhimet vendore po përfaqësohen me cilësi në sofrat e Evropës.

“Prodhimet tona vendore po përfaqësojnë cilësinë në raftet e dyqaneve në mbarë Bashkimin Evropian, duke filluar nga frutat e imta, frutat tjera e perimet. Nga toka e Kosovës në sofër të Evropës”, tha Peci.

Vitin e kaluar, fermeri Bresilla përmes aktivitetit të tij bujqësor ka arritur që vetëm rendiment nga specat të vjelë rreth 170 mijë kilogramë. Ai po ashtu planifikon që të eksportojë edhe 100 mijë kilogramë lakër.

Përveç kulturës së specit që zë një sipërfaqe prej 8.5 hektarë dhe lakrës me 1 hektar, ai kultivon edhe 5.2 hektarë me mollë, 9.3 hektarë me grurë, 8.7 hektarë me misër dhe 2.2 hektarë me dredhëz, e tëra e dedikuar për eksport.

Lëvizja Vetëvendosje në Ferizaj ka drejtuar akuza ndaj Drejtorisë së Bujqësisë në këtë komunë për mosmenaxhimin e duhur të situatës në sektorin e bujqësisë pas të reshurave të shiut dhe breshërit.

Elbasan Shehu nga ky subjekt politik, tha se reshjet e shiut kanë dëmtuar mbi 100 hektarë kultura buqjësore në disa fshatra të Ferizajt, ndërsa drejtori i Bujqësisë e zyrtarë të tjerë të kësaj Drejtorie kanë qëndruar nëpër zyre duke mos e marrë mundin të dalin në terren.

“Kjo drejtori si gjithmonë udhëheqet nga njerëz joprofesional, planifikues e organizues të dobët të punës në terren. Të premten breshëri dhe shiu shkatërroi çdo gjë  që është mbjellur për një vit, ndërsa në vendin e ngjarjes nuk mori mundin të dalë në terren drejtori i Bujqësisë, madje shtabi emërgjent nuk arriti të formoj një komision vlerësues për dëmet që janë shkaktuar nga kjo fatkeqësi natyrore. Tokat punuese të shumë fshatrave të Ferizajt janë shkatërruar përtej të imagjinueshmes. Misri, lajthia e kulturat e tjera janë shkatërruar totalisht. Kryetari Aliu gjatë fushatës ka premtuar kanale të shumta të drenazhes për të kulluar tokën dhe në terren shihet se kjo është zero”, tha Shehu.

Vetëvendosje në Ferizaj po akuzon komunën se nuk ka krijuar një fond të veçantë për bujqësinë.

“Është për keqardhje moskrijimi i një fondi  të veçantë për bujqësinë në raste emërgjente. Vendi ynë nuk është i njohur për naftë, por ka toka pjellore që duhet  të shfrytëzohen e bujqit që duhet të mbështeten, prandaj kërkojmë nga Drejtoria e Bujqësisë të nis procesin e vlerësimit nga terreni dhe jo nga zyret, ndërsa të kompensohen fermerët sa më parë”, tha Brahim Osmani nga LVV.

Në anën tjetër, drejtori i Bujqësisë në Ferizaj Burim Bajrami, i quan shpifje akuzat e zyrtarëve të Vetëvendosjes.

“Të thuhet se drejtori i Bujqësisë qëndron në zyre shumicën e kohës dhe nuk bënë vizita në terren unë mendoj se është e pamoralshe dhe e padrejtë. Unë i kam takuar shumicën e fermerëve që kanë pësuar dëme dhe nëne dikush në Kosovës është që ka ngritur zërin për kompensim të dëmeve jam unë. Ne kemi krijuar komisionin profesional dhe kemi bërë pranimin e ankesave të të gjithë fermerëve, natyrisht duke i njoftuar që të vijnë të bëjnë ankesa zyrtare dhe ne jemi në fazën e vlerësimit të dëmeve që kanë ndodhur. Të gjithë zyrtarët e drejtorisë sime janë në punë, madje duke i shkelur edhe rregullat e Institutit që kanë bërë thirrje të punohet me staf të reduktuar ndërsa unë të gjithë i kam në punë. Konstatimet  e këtij grupi të famshëm të VV-së janë një maskë, hi syve fermerëve. Pse nuk përmendet Tërrni si fshat që ka pas probleme të vazhdueshme, aty kemi bërë hapjen e kanaleve brenda fshatit dhe nuk ka probleme me vërshime, natyrisht nuk jemi shkop magjik që të bëjmë tek të gjithë fshatrat përnjëherë hapjen e kanaleve, unë si drejtor i Bujqësisë e kam gjetë këtë drejtori me mbi 630 mijë euro mjete, ndërsa tani kam 950 mijë, kurse vitin e ardhshëm do ta kalojmë milionëshin”, tha Bajrami.

Lëvizja Vetëvendosje në Ferizaj i bëri apel ekzekutivit të Ferizajt të ketë pikësynim bujqit ferizajas, pasi ky sektor është ndër sektorët më të rëndësishëm të zhvillimit të vendit.